Afscheid van papa
In het vorige eZine schreef ik nog over het lenteweer. Nu is het voor mijn gevoel alweer een hele tijd zomer. De tuin bloeit in al zijn pracht en praal. Dagelijks is het er heerlijk vertoeven. Mijn tuin ligt op het zuiden en het is er al heel snel aangenaam. Ook de kerkhoven waar ik kom staan er op zijn mooist bij. Het zijn kleine oases van rust in de zo drukke stad of afgeladen stranden.
Ieder weertype heeft zo zijn charme, ook op een begraafplaats. Bij mooi zonnig weer is het lekker om buiten te zijn. De zon verwarmt je buitenkant, de warmte omhult de kilte van de ziel en het verdriet. Het nodigt uit om even bij een graf, de rust en stilte, te blijven hangen.
Op zo’n dag troffen de ouders, die hun kinderen in de basisschool leeftijd na een condoleance gingen zoeken, hun kinderen aan bij het graf van de zojuist begraven vader van hun vriendinnetjes. Gebroederlijk zaten alle kinderen in de dalende zon om het graf heen te kletsen en alle bloemen te rangschikken. Alsof het de normaalste zaak van de wereld was, zonder schroom en heel relaxed. Daarmee steunden deze kinderen hun vriendjes met liefde, aandacht en zorg. De anderhalf uur dat de condoleance duurde had niemand omkijken naar de kinderen. Ze plukten bloemetjes uit het gras voor bij het graf en bezochten gezamenlijk het graf van een opa of oma, die er toevallig ook lag. De begraafplaats was voor even hun terrein.
Kinderen raken steeds een bijzonder plekje in mijn hart. Vandaag wil ik je het verhaal van Fleur en Suus vertellen en hoe zij op hun eigen wijze afscheid namen van hun papa. Ik heb het verhaal oorspronkelijk geschreven voor Fleur en Suus en daarom hier aan hen opgedragen.
Afscheid van papa
voor Fleur (5 jaar) en Suus (3 jaar)
Papa ligt in een lichte houten kist, omringd door bloemen in het rouwcentrum Sorghvliet. Het bloemstuk van mama, Fleur en Suus ligt op een glazenplaat op het voeteneinde van de kist. Mama, Fleur en Suus komen om half één binnen. ’s-Ochtends heb ik Fleur en Suus voor het eerst ontmoet. Terwijl Suus bij de buren op bezoek gaat, zit ik even met Fleur te kletsen. Ze vertelt me wat ze allemaal heeft gekocht op Koninginnedag en waar die spullen nu allemaal staan. Een van de items is “ontploft”. Ik vraag haar hoe dat nou mogelijk is. Nou zegt Fleur: het is niet een echte, het is nep. Oh zeg ik, tja die ontploffen nou eenmaal. Dan wil ze ook naar de buren. Ze loopt de deur uit, maar rent dan naar me terug en geeft me een dikke knuffel.
Op het rouwcentrum stappen mama, Fleur en Suus dus naar binnen, met alle familie (oma’s, opa, broers van papa en wat vrienden). We staan even stil in de gang. Ik ga op mijn knieën zitten om Fleur en Suus uit te leggen waar hun papa ligt en hoe het er uitziet en dat ze naar papa toe mogen als ze dat willen, maar dat het niet hoeft.
Eerst gaat mama naar papa, om even te wennen en te kijken of het wel verstandig is om papa aan de kinderen te laten zien. Maar Fleur en Suus zijn niet te stoppen. Ze komen naar me toe, Suus wil opgetild worden en nu naar papa en Fleur komt dicht bij me staan, want die wil ook mee. We lopen naar de deur om te kijken. Even is er wat paniek bij oma en bij mama. Kunnen ze het wel aan, maar Fleur en Suus willen gewoon naar binnen. Ze willen papa zien.
Suus zit op mijn arm als we naar binnen lopen. Fleur is met mama. Ik vertel Suus dat ze precies kan vertellen aan me wat zij wil doen. Als ik naar binnen loop kan zij aan geven hoe dicht bij ik mag komen en dat ze “stop” mag roepen als het goed is. En daar gaan we. Langzaam lopen we naar de kist, Suus is vol concentratie aan het kijken. Ze kijkt en kijkt. En zegt halverwege “stop”. We staan stil en blijven kijken. Mama legt met Fleur op de arm het rode kussen in de vorm van een hart bij papa. Het luistert nauw om de goede plek voor het hart te vinden. Na een tijdje zegt Suus: “Ik wil dichter bij zijn gezicht komen”. Dus lopen we dicht naar de kist. En weer kijkt ze aandachtig.
Dan zegt Suus “Ik wil papa aaien, mag dat”. Op het moment dat ze dat zegt schrikt ze ook een beetje en draait haar hoofd even op mijn schouder en kruipt bijna in me. Natuurlijk mag dat en ik vertel haar dat papa heel koud is en dat ze daar niet van moet schrikken. Ze vraagt hoe dat komt en ik vertel haar dat papa in een koude kamer wordt neergezet zodat hij mooi blijft.
Suus zegt. “Ik mag het wel, maar het hoeft niet”. “Zo is het”, zeg ik tegen Suus.
Ik aai over George zijn hand om haar te laten zien dat het kan. Ze buigt zich voorover en aait zijn hand. Ze kijkt en nog een tijdje later aait ze Papa over zijn hoofd, door zijn haren. We blijven een hele tijd kijken.
Na een tijdje heeft Suus genoeg in zich opgenomen en kunnen we weg.
Suus komt naar de hal. We zitten op de grond te wachten tot de bel gaat en de eerste mensen binnen komen. We kletsen wat. En dan gaat de bel. De eerste gasten. Fleur en Suus gaan beiden mee om de deur open te maken. Twee koppies kijken nieuwsgierig naar buiten.
Er komen een heleboel mensen en Fleur en Suus hobbelen er een beetje doorheen. Het is natuurlijk een beetje saai voor kinderen, maar Fleur en Suus doen hun best en ze hebben ook niet zoveel zin in kleuren en puzzelen ofzo. Het is eigenlijk veel te spannend.
Het is tijd om afscheid te nemen. Ik vraag aan mama en de kinderen of ze willen helpen om de kist te sluiten. Dat willen ze heel graag. Fleur en Suus zijn er allebei heel stellig in. De rest van de familie gaat even buiten wachten. Zij hebben al afscheid genomen van papa.
Ik ga de kamer binnen met Fleur en Suus en vraag hen of ze mij even willen helpen om hun bloemstuk van de kist af te halen, anders kunnen we de kist niet sluiten. Samen tillen we het bloemstuk van de kist en zetten het voorzichtig op een tafeltje. Fleur zegt dat het voorzichtig moet anders klotst al het water eruit. En daar heeft ze gelijk in. Daarna pakken we de glazen plaat met zijn drieën op en zetten die ook heel voorzichtig tegen de muur aan. Fleur neemt haar taak heel serieus op. Want ja, de glazen plaat mag niet breken. Dan gaan we naar de kist.
Fleur op de arm bij mama en Suus bij mij op de arm. Papa wordt geaaid, over zijn trui en hij krijgt kussen op zijn voorhoofd. Suus huilt dikke tranen. Maar ze is heel geconcentreerd op het afscheid nemen. Fleur kijkt en kijkt en praat met mama. Allemaal zeggen ze dat ze papa heel erg zullen missen. Na een tijdje wil Fleur de deksel op de kist doen. We pakken met zijn vieren de deksel beet en leggen hem over het voeteneinde. Dan til ik Suus weer op en mama Fleur. Suus schuift huilend het deksel naar boven. Ze is sterk, ze doet een stukje bijna in haar eentje. Als er nog een klein reepje over is waardoor we papa zijn gezicht nog kunnen zien staan we allemaal naar hem te kijken en Suus huilt hartverscheurend in mijn armen. Mama en Fleur huilen. Suus haar lijfje schokt. En dan schuiven we met zijn allen de kist dicht.
Ook de schroeven willen de kinderen dicht draaien. Ze krijgen allemaal een schroef. Fleur en Suus kunnen er moeilijk bij want de kist staat best hoog. “Ik wil op de kist zitten”, zegt Suus. En daar gaat ze. Ook Fleur wil natuurlijk op de kist zitten. Samen werken ze hard om de schroeven dicht te draaien. Ze krijgen een beetje hulp voor de laatste stukjes. En steeds gaan ze op een ander plekje op de kist zitten. Dan komt de broer van papa ook nog even helpen. Nu de kist dicht is wil hij dat ook wel. Samen maken zij het af. Het is tijd om naar huis te gaan.
Heb je vragen, opmerkingen of suggesties dan kun je me natuurlijk altijd bellen.